“Możemy dobrze słyszeć, lecz źle słuchać.” Alfred Tomatis
Sześćdziesiąt lat temu francuski laryngolog Alfred Tomatis opracował metodę przywracania umiejętności słuchania. Wspomniana metoda, której Tomatis poświęcił całe swoje życie, bazuje na specyficznych sesjach treningu słuchowego, podczas których wyselekcjonowane utwory muzyczne są przetwarzane w czasie rzeczywistym, dzięki czemu w sposób naturalny stymulują mózg, sprzyjając rozwojowi zdolności motorycznych, emocjonalnych oraz poznawczych.
Jest to możliwe dzięki tzw. neuroplastyczności, czyli zdolności tkanki mózgu do tworzenia nowych połączeń pod wpływem konkretnych, długotrwałych i powtarzających się bodźców. Po dziś dzień liczni badacze i naukowcy odwołują się do wyników pracy Alfreda Tomatisa, uważanego za pioniera współczesnej neuronauki, a wynaleziona przez niego metoda jest powszechnie znana i stosowana na całym świecie.
Metoda Tomatisa® z uznaniem jest stosowana również u „Enigmatów”. Jej pedagogiczny charakter od kilku lat z powodzeniem wspiera naszych uczniów w kształtowaniu procesów odpowiadających za uczenie się, koncentrację i uwagę, kontrolowanie emocji.
W tym roku szkolnym po raz pierwszy w formie grupowej jest stosowana wśród naszych pierwszoklasistów jako uzupełnienie tradycyjnych metod nauczania.
Jak to wygląda u pierwszaków?
Sesje z Tomatisem, odbywają się w fazie pasywnej, polegającej na odsłuchiwaniu utworów muzycznych, głównie autorstwa Mozarta, filtrowanych i modulowanych w czasie rzeczywistym. Muzyka jest emitowana poprzez przewodnictwo kostne i powietrzne za pomocą specjalnych słuchawek. Dziecko odbiera kontrasty dźwiękowe w zakresie tembru oraz natężenia, przy jednoczesnej niezmienności rytmu i melodii. Kontrasty działają na mózg jak naturalny stymulant, usprawniając tym samym umiejętność słuchania. Pierwszym etapem wprowadzenia zajęć z Tomatisem jest oswojenie dzieci ze słuchawkami i programami.
Sposób działania przewodnictwa kostnego jest bardzo intrygujący, dlatego terapeuta pokaże dzieciom, iż transmisja dźwięku do naszego mózgu jest możliwa nie tylko poprzez uszy, ale również kości. Na początku dziecko z terapeutą przeprowadzi doświadczenie, które umożliwi mu, poczucie wibracji słuchawek na dłoni. Kolejne doświadczenie wyjaśni, iż dzięki przewodnictwu kostnemu nawiązujemy bezpośrednie połączenie z mózgiem z pominięciem uszu. Kontrasty dźwiękowe mogą zaskakiwać, dlatego aby dziecko lepiej zrozumiało ich działanie, w ramach zabawy – przez pierwsze kilka minut – będzie w umówiony sposób sygnalizowało zmiany, które usłyszy. Terapeuta wyjaśni, dlaczego mózg jest bardzo wrażliwy na te zmiany i że są one najlepszym sposobem na jego pobudzenie, podobnie jak np. pstryknięcie palcami natychmiast przykuwa uwagę znajdujących się w pobliżu osób.
Drugim etapem jest oswojenie dziecka z odsłuchiwaniem programów.
Założenie słuchawek na własną głowę jest świetnym sposobem na wzbudzenie zainteresowania dziecka. Taka demonstracja ma działanie motywujące, a jednocześnie uspokajające – widok opiekuna ze słuchawkami na głowie z pewnością wpłynie na poczucie komfortu dziecka w zakresie ich użytkowania. Dzięki słuchawkom bezprzewodowym możliwy jest również wspólny udział dziecka i opiekuna w zajęciach. W ten sposób opiekun pokazuje dziecku, iż nie jest osamotnione w podejmowaniu wysiłku związanego z udziałem w codziennych zajęciach oraz, że zajęcia są dla wszystkich.
Kolejnym etapem są aktywności, które towarzyszą zajęciom z Tomatisem.
W trakcie odsłuchiwania dzieci mają możliwość spacerowania po sali, rysowania lub podejmowania innych czynności o charakterze kreatywnym z zakresu sztuki i rękodzieła, grają w planszówki, układają puzzle lub ćwiczą grafomotorykę.
Czego słuchamy w trakcie sesji?
W trakcie sesji odtwarzane są głównie fragmenty dzieł Mozarta. Te cenione i znane na całym świecie utwory są niezwykle dynamiczne i harmoniczne, a więc doskonale nadają się do filtrowania*. Pozostałe utwory stosowane w programach to walce, rymowanki, marsze oraz chorały gregoriańskie.
Co warto wiedzieć?
Metoda Tomatisa® to proces. Jej ogólnym celem jest usprawnienie pracy mózgu poprzez stopniową mobilizację do przetwarzania bodźców sensorycznych. Osiągnięcie zadowalających efektów, podobnie jak w przypadku wszystkich procesów o charakterze szkoleniowym, wymaga czasu oraz powtarzalności, której mogą towarzyszyć uczucia zniechęcenia i zmęczenia.
Metoda Tomatisa® to trening mięśniowy. Praca naszych uszu zależy od mięśni, które są najmniejszymi, a jednocześnie najszybszymi mięśniami w całym ludzkim ciele. Celem Metody Tomatisa® jest rozwinięcie pełnego potencjału mięśni ucha, więc pod koniec zajęć niektóre osoby mogą odczuwać niewielkie zmęczenie. Z kolei na innych zajęcia mogą podziałać jak przysłowiowy zastrzyk energii.
Metoda Tomatisa® to trening stymulacji sensorycznej. Pamiętamy, iż dźwięk to fala wywołująca wibracje. Rolą ucha wewnętrznego jest konwertowanie tych wibracji na impulsy elektryczne. Utwory muzyczne składające się na programy Metody Tomatisa® emitują głównie wysokie częstotliwości, które szczególnie stymulują mózg. I znowu – intensywna stymulacja może mieć działanie usypiające lub pobudzające.
Doświadczanie jednego lub kilku z opisanych doznań jest powiązane ze zwiastującym progres tworzeniem się nowych ścieżek neuronowych. To właśnie dlatego ukończenie całej sesji jest tak ważne, podobnie jak dzielenie się wrażeniami z prowadzącym Praktykiem Tomatisa, który w razie potrzeby może w każdej chwili wprowadzić zmiany w planie zajęć.
Agnieszka Wiechowska-Sionek
Praktyk-Konsultant Metody Tomatisa
Klasy 1 abc podczas pierwszych zajęć z Tomatisem:
